Köy Enstitüleri zamanının en iyi projelerindendi.
Ve bazı yazarlar,
Bir çok öğretmen,
Ve yine bazı sanatçılar da
Köy enstitülerinden mezundu...
Bu okullar neden kapatıldı diye
Yıllarca konuştuk durduk...
*
Yakın zamana kadar,
Köy enstitülerinin artık gerekli olmadığını
Çünkü mevcut şartların değiştiğini düşünüyordum.
Eski romantik duygularla değil,
Güncel hayatın getirdikleri ile
Geleceği değerlendirmek en doğrusuydu...
Haliyle bana göre,
Köy enstitüsü yerine,
Doğru bir meslek okulu,
Çok daha güzel bir çözümdü...
*
Geçen günlerde,
Köy enstitülerinin neden açıldığına dair,
Bazı bilgilere ulaştım.
Birinci amacı;
Köy okullarına öğretmen yetiştirmekti...
Ki bunu zaten herkes biliyordur.
Ama ikinci ve asıl amacı farklıydı...
Sanayileşme ile birlikte,
Köyden kente göç hızlanacak,
Köyler boşalacak,
Tarım azalacak,
Düzen bozulacaktı.
Bu Avrupa'da çok belirgin bir şekilde belliydi...
*
O zamanki şartlarda,
Vizyonel olan ülke yöneticileri,
Bu sorunu çok önceden görmüş,
Durumu en kolay nasıl çözebileceklerini düşünmüş,
Dünya üzerindeki çözümleri incelemiş,
En en güzel sentezi yaparak,
Köy enstitülerini hayata geçirmişlerdi.
*
Bu fikri savunan insan sayısı çok azdı.
O zamanki tek parti olan CHP içinde bile,
Bu fikri desteklemeyen bir çok insan vardı.
Çünkü ağalık sistemi halâ hayatta kalsın,
Köylü bilinçlenmesin isteniliyordu...
Haliyle hayata geçirilmesi zaman aldı.
*
Aradan zaman geçti.
Çok partili rejime geçildi.
Demokrat Parti kuruldu.
Eski CHP'lilerin bir kısmı;
Daha doğrusu muhalif olanları
Demokrat Parti'ye geçiş yaptı.
Hani CHP şunu yaptı,
CHP bunu yaptı denir ya,
O tek partili CHP'nin içinde,
Demokrat Parti'ye geçenler de vardı...
Bir çok insan o detayı düşünmez bile...
*
Demokrat Parti'dekiler
Köy enstitüleri fikrine karşı olsalar da;
Çok partili rejime geçilip,
CHP'deki muhalifler çoğunlukla
Demokrat partiye geçseler de;
Uygun şartlar oluşunca,
Köy enstitüsü fikrinden desteğini çeken,
Ya da köstek olan çok oldu
CHP içinde de...
*
Demokrat Parti iktidara gelmeden,
Yeni dünya düzenine ayak uydurup,
Eğitimi standartlaştırabilmek adına,
Köy enstitülerini kapatacak kanuna oy verdiler;
Ki bu fikir özünde kötü değildi
Ama bir çok kişi de
Köy enstitülerinin geleceğini düşünmemişti bile...
*
Demokrat parti iktidara geldikten
Çok kısa bir süre sonra da
Köy enstitüleri resmi olarak kapatıldı.
*
Gelelim bugüne...
Dediğim gibi
Tüm detayı bilmediğim için
Köy enstitüleri fikrinin
Bugünkü şartlara
Uygun olmadığını düşünüyordum uzunca zamandır.
Ama köydeki gençlerin,
Çiftçi olmak yerine,
Büyük şehire taşınıp,
Sanayide çalışma istemini görünce,
Ya da daha değişik işlerde çalışıp,
Büyük şehirlerin ışıltılı dünyasındaki,
Köy yaşamına kıyasla daha kötü şartları kabullenip,
Aslında daha kötü hayat standartlarında yaşamasına rağmen,
Köye geri dönmeme durumunu
Daha net gözlemleyince,
Yaklaşık doksan-yüz sene önceki insanların
O vizyonel bakışlarına bir kere daha hayran oldum.
*
Bugünlerde de;
Adı ister "Köy Enstitüsü" olsun
İster başka bir şey olsun,
Köyden kente dönüşü yavaşlatacak
Ve hatta zaman içinde
Durdurup tersine döndürecek,
Farklı bir yapılanmaya gitmek zorundayız.
Tarımı da bir üretim sanayisi olarak görmek
Ve gelecekteki kurtuluşumuzu,
Tarımsal üretimlere bağlamak durumundayız.
Köylüyü bilinçlendirip,
Toprağı daha iyi kullanmalı,
Suyu daha iyi kullanmalı,
Kimyasalları daha az,
Organik ürünleri daha çok kullanıp,
Günün sonunda
Daha kaliteli ürünler hasat etmeliyiz...
Bunun için de;
Sanata değer veren,
Çocukları tarımsal faaliyetlere alıştıran,
Zaman içinde para kazanabileceğini garantileyen,
Adaletli ve bilimsel eğitim sistemi kurgulamalıyız.
Yoksa
Sadecede mekanik sanayiye yönelerek,
Ülkemizin refah seviyesini,
Kalıcı olarak yükseltemeyiz.
19 Aralık 2021
Ankara